در چنین شرایطی پیداست که نه از حساسیت دارویی بیمار پرسش می‌کنند و نه از تاریخچه بیماری‌های خانوادگی او.

بر اساس نتایج دو مقاله منتشر شده ISI در مورد زمان معاینه بیماران در بیمارستان آموزشی اطفال قدس در قزوین، میانگین زمان معاینه کودکان بیمار توسط متخصصان اطفال در سال ۱۹۹۷، ۳/۵ دقیقه بوده و میانگین زمان ویزیت بیماران توسط پزشکان عمومی در گرگان نیز ۶/۹ دقیقه گزارش شده است.

این در حالی است که برای مثال میانگین زمان معاینه پزشکان عمومی در بلژیک ۱۵ دقیقه، در سوئیس ۱۶ دقیقه، در استرالیا بین ۱۳/۵ تا ۲۳ دقیقه و در انگلیس بین ۱۷ تا ۲۴ دقیقه بوده است.

۴ اصل اخلاق پزشکی

پروفسور داریوش فرهود، متخصص و پژوهشگر حوزه ژنتیک، پزشکی، روان‌شناسی و انسان‌شناسی در گفت‌وگو با ما ضمن نقد رفتار برخی از پزشکان کشورمان می‌گوید: پزشک برای بیمار حکم مادر برای کودکی را دارد که در اثر زمین خوردن دچار جراحت و خونریزی شده و گریه‌کنان نزد مادرش می‌رود و مادر با نوازش وی، او را آرام می‌کند و در واقع پیش از آنکه خونریزی زخم قطع شود شدت درد کودک کاهش می‌یابد. پزشک نیز باید به‌گونه‌ای با بیمار رفتار کند که پیش از ظاهر شدن علائم درمان بیماری، درد، رنج و آلام بیماری بیمار کاسته شود. این عضو کمیته اخلاق پزشکی سازمان جهانی بهداشت ادامه می‌دهد: اصول اخلاق پزشکی شامل چهار اصل است. خودمختاری؛ یعنی هر بیمار می‌تواند پزشک خود را انتخاب و تجویز پزشک را قبول یا رد کند، سودمندی؛ یعنی هر اقدام و دستوری که پزشک انجام می‌دهد باید در راستای منافع بیمار باشد نه اینکه چون پزشک سهامدار یک بیمارستان است برای سود خود دستور چهار روز بستری بیمار در آن بیمارستان را بدهد در حالی که درمان سرپایی برای بیمار کافی است، زیان نرساندن؛ یعنی اقداماتی که در راستای درمان بیمار انجام می‌شود در هیچ شرایطی به بیمار زیانی نرساند و عدالت؛ یعنی پزشک باید قوانین وضع شده را رعایت کند و نگوید من سه دلار از بیمار ویزیت می‌گیرم و پزشک آمریکایی ۲۰۰ دلار، پس من باید به اندازه سه دلار برای بیمار وقت بگذارم.

این اصول مورد پذیرش تمامی کشورها و ادیان است و جزو آداب پزشکی محسوب می‌شود. به عنوان نمونه در اخلاق و قانون پزشکی، پزشک موظف است به نوع بیماری و دارویی که تجویز می‌کند توجه داشته باشد، اما در آداب پزشکی، پزشک باید به دلیل بیماری، دارویی که تجویز می‌کند، هزینه‌های درمان و تغذیه‌ای که به بیمار توصیه می‌کند توجه داشته باشد تا آنچه تجویز می‌کند متناسب با توان خرید او باشد و موجب نگرانی بیمار نشود.

معاینه کمتر از ۳۰ دقیقه، مغایر اخلاق پزشکی!

پدر علم ژنتیک ایران در ادامه می‌افزاید: از نظر سازمان جهانی بهداشت درمان بیمار در ابعاد مثلثی قرار می‌گیرد که یک بُعد آن سلامت جسمی و فیزیکی بیمار، بعد دیگر آن سلامت روان یا سلامت معنوی وی و در نهایت وضعیت رفاه اجتماعی بیمار است. براین اساس نه تنها درمان بیمار بلکه وضعیت اقتصادی جامعه، طبقه اقتصادی و هزینه‌های جانبی درمان وی به پزشک مربوط می‌شود و پزشک باید وقت کافی برای صحبت با بیمار اختصاص دهد و با توجه به این موارد برای او دارو تجویز و تغذیه مناسب توصیه کند. از این رو قطعاً هیچ پزشکی در کمتر از ۳۰ دقیقه نمی‌تواند نسخه‌ای مطابق اصول اخلاق پزشکی برای بیمار بپیچد به‌طوری که همه نکات ذکر شده را مورد توجه قرار داده باشد.

به گفته این عضو پیوسته فرهنگستان علوم پزشکی ایران در حوزه پزشکی، رازداری پزشک و دقت و توجه او به بیمار از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ اما متأسفانه برخی از پزشکان توجهی به یکی از مهم‌ترین مفاد منشور حقوق بیمار در ایران که تصریح می‌کند «ارائه خدمات سلامت باید مبتنی بر احترام به حریم خصوصی بیمار و رعایت اصل رازداری باشد» ندارند و در خصوص معاینه بیماران کم‌فروشی می‌کنند به طوری که میانگین مدت زمانی که برخی از پزشکان معروف در ایران برای بیمار می‌گذارند 1/5 دقیقه است، یعنی فقط دارویی تجویز و برای رفع مسئولیت آزمایشی هم توصیه می‌کنند تا شاید به واسطه انجام آزمایش و نتیجه آن تشخیصی داده شود و بدتر از آن اینکه در برخی مواقع چند بیمار همزمان وارد اتاق پزشک می‌شوند و بیمار در این شرایط مجبور می‌شود مشکلات خود را در حضور دیگران مطرح کند، در حالی که پزشک روبات نیست و لازم است برای تشخیص بیماری پرسش‌های متعددی از بیمار بپرسد تا تست‌های تشخیصی و هزینه‌های غیرضرور درمانی به وی تحمیل نشود. بیمار نیز باید زمان کافی را برای مطرح کردن مشکلات خود با پزشک داشته باشد و برای درمان خود یک بار به پزشک مراجعه کند، حتی اگر این زمان بیش از ۳۰ دقیقه باشد. نه اینکه برای یک بیماری بارها به پزشک مراجعه و برای هر بار مراجعه نیز ویزیت پرداخت کند.

پزشکان متعهد کم‌فروشی نمی‌کنند

پروفسور فرهود در پاسخ به این پرسش که آیا در قوانین سازمان نظام پزشکی کشور زمانی برای ویزیت بیماران در رشته‌های تخصصی متفاوت و به‌ویژه در بخش دولتی تعیین شده است، اظهار می‌کند: متأسفانه هیچ زمانی برای ویزیت بیماران در قوانین ما تعیین نشده است اما اگر پزشکی به سوگند خود پایبند باشد به طور حتم در حق بیماران کم‌فروشی نمی‌کند حتی اگر بیمار، ویزیتی برای مراجعه خود به پزشک پرداخت نکرده باشد. چرا که تفاوت پزشکی با سایر مشاغل همین سوگندی است که زمان دریافت دانشنامه خود یاد می‌کند.  وی ادامه می‌دهد: پزشکان نباید حرفه مقدس خود را با سایر مشاغل مقایسه کنند. متأسفانه با شیوع ویروس کرونا در کشور قیمت هویج ۶ برابر شد و هیچ سبزی فروشی ابراز شرمندگی نکرد؛ اما حرفه پزشکی با شغل سبزی‌فروشی متفاوت است و من به عنوان یک پزشک ۸۴ ساله از همکاران خود انتظار داشته و دارم که در چنین شرایطی بیش از گذشته مراقب توان پرداخت بیماران خود باشند تا مشکلات اقتصادی، مانع درمان به موقع آن‌ها نشود. فراموش نکنیم روح هوالشافی در حرفه مقدس پزشکی دمیده شده و ما سوگند یاد کرده‌ایم  وقتی این لباس سفید را بر تن داریم جز بهبود بیماران و سلامت آن‌ها به چیز دیگری فکر نکنیم.